Bij elke gelegenheid die me wordt gegund te spreken over het anti-klaagboek komt het wel ter sprake: klagen komt met een drietal interessante paradoxen. Een paradox, zo vertelt ons Wikipedia, is “een ogenschijnlijk tegenstrijdige situatie, die lijkt in te gaan tegen ons gevoel voor logica, onze verwachting of onze intuïtie. Ogenschijnlijk, omdat de vermeende tegenstrijdigheid veelal berust op een denkfout of een verkeerde redenering”.
Juist!
Laten we ze eens bekijken dan, die klaag-paradoxen:
1 Niemand vindt van zichzelf dat hij klaagt en toch klaagt iedereen
Bij het schrijven van het anti-klaagboek heb ik speciaal rekening gehouden met deze schijnbare tegenstelling. Klagen is niet iets om trots op te zijn, het is onaantrekkelijk, verre van sexy. Het is niet stoer om te zeggen dat je ‘De Beste Klager van Nederland’ bent of dat je ‘Professioneel Klager’ bent (alhoewel sommigen dat ten volle lijken uit te stralen). Dus vinden we van onszelf helemaal niet dat we klagen.
Maar we hebben wel last van al dat geklaag van anderen. Het anti-klaagboek is daarom hoofdzakelijk geschreven voor als er tegen je geklaagd wordt. Door zelf te leren anti-klagen hoop ik het zelfbewustzijn in je aan te wakkeren voor als je zelf aan het mopperen dreigt te gaan.
Oprapen
Maar ja, feit is gewoon dat we met zijn allen veel te lang blijven hangen in ons zeuren en zaniken, wat we daar zelf ook van moge vinden. We doen het allemaal in meerdere of mindere mate en het meerdere is wat me interesseert. Het meerdere mag wel wat minderen. En daar kunnen we allemaal wat aan doen: we hebben het anti-klagen zelf in de hand. Het ligt voor onze voeten en we hoeven het alleen maar op te rapen.
2 We klagen over onze problemen maar ze worden veroorzaakt door onze klachten
Denk er maar eens over na: de kip en het ei! Is het de crisis waar we lekker over lopen te mieremetieren (nee, “miereneieren!” zegt de spellingchecker) of komt de crisis nu juist voort uit al dat gemopper? Praten we onszelf de put in om dan vanaf de bodem te kunnen roepen hoe vervelend we het vinden daar te zijn? Zien we door al die klaagbomen ons eigen anti-klaag-bos niet meer?
Het lijkt er wel op.
Het is een soort zelfopgelegde stress door zelfvervullende voorspellingen, onontwarbaar door onszelf in elkaar geknoopt. Als we maar lang genoeg klagen wordt het vanzelf een probleem. Dergelijk negatief gedrag is tenslotte hoogst besmettelijk en daarmee is ‘succes’ gegarandeerd!
Zelf kiezen
Gelukkig is alle gedrag besmettelijk: ook positief gedrag. Als we klagen zo makkelijk van elkaar overnemen dan geldt dat ook voor de meer positieve benaderingen van een situatie. Dus anti-klagen steekt net zo hard aan. Het is een kwestie van kiezen. Zelfbewust kiezen. Dat stukje uniek vermogen van de mensheid mogen we best eens wat meer en wat vaker aanspreken. Scheelt een hele hoop miereneieren.
3 Hoe gelukkiger het land des te ongelukkiger het volk
Alle onderzoeken naar geluksbeleving tonen aan dat Nederland daadwerkelijk tot de gelukkigste landen ter wereld behoort. Top-10 noteringen, soms zelfs Top-5 noteringen. We hebben alle reden om glimlachend door het leven te gaan en regelmatig onze zegeningen te tellen. En toch klagen we wat af met zijn allen!
Wat is dat toch?
In het anti-klaagboek geef ik daar natuurlijk verklaringen voor. Verschijnselen als ‘geluksverzadiging’ liggen op de loer als het steeds maar beter met ons gaat. Dat is zo ja. Maar er lijkt ook iets mis te zijn met ons collectieve geheugen. We vergeten onze zegeningen te tellen, we nemen ze voor vanzelfsprekend aan. En tja, met zo’n geheugenzeef valt er natuurlijk heel wat te zaniken.
Dompelen
Niets let ons echter om hetgene dat goed gaat, datgene wat ons tevredenheid zou moeten geven, af en toe weer eens actief in herinnering te brengen. Gewoon, in het hier en nu. Even met dat koude biertje op de bank, of met dat glaasje wijn op een terras, stil zitten glimlachen. Overdenk je zonden heel even maar concentreer je vooral op wat je hebt, wat goed gaat, waar je tevreden over bent.
En vertel er anderen over. Dompel je omgeving eens in tevredenheid in plaats van misnoegen en probeer dat eens een paar uur vol te houden. Ons land is een groot collectief van individuen; als die een beetje hun best doen komen we misschien nog wel een plaatsje hoger in de Top-10!
Denkcorrecties
Bovenstaande ogenschijnlijke tegenstrijdigheden zijn dus inderdaad gebaseerd op een denkfout van ons allemaal. Zeuren en zaniken komt voort uit een fundamenteel verkeerde redenering. Intuïtief lijkt het te kloppen maar logisch is het niet. Het heeft inderdaad iets absurds paradoxaals om te volharden in geklaag als de bewijzen voor het tegendeel zich om ons heen opstapelen.
Ons denken behoeft een correctie. Want over hoeveel zegeningen moet je nog struikelen voordat je beseft dat ze daar zijn voor een reden? Anti-klagen is willen zien. Vooralsnog lijken we in dat opzicht een beetje ‘ziende blind’ te zijn. Het anti-klaagboek hoopt dan ook een lichtje te laten schijnen in die duisternis. En ja, ik kan jullie inmiddels verzekeren, er gloort licht aan het einde van de tunnel. Nu maar hopen dat dat geen tegemoetkomende trein is (*).
Ik wens je veel anti-klaag-plezier toe!
(*) Vrij naar Theo Maassen
Dit blog is voor het eerst verschenen op www.bartflos.com op donderdag 27 januari 2011
