Maak het uit met je smartphone! (maar wel vriendjes blijven)

De mobiele telefoon is niet meer uit het straatbeeld weg te denken. We zijn liggend, staan, zittend, lopend, fietsend en rennend online. Iedereen kan ons overal bereiken en alle informatie van de wereld is met slechts een klik, tap, veeg of pinch onder handbereik. We lijken steeds meer eenzijdig afhankelijk te worden van onze smartphone maar dat is een gevaarlijke misvatting. De smartphone is ook afhankelijk van ons! Zonder ons geen apparaatjes! Maar hoe voorkom je een wederzijds afhankelijke relatie? Door het uit te maken en daarna vriendjes te blijven. Lees snel verder!

Gezellig uit eten
Nog niet zo lang geleden at ik in een restaurant en toen ik in afwachting van het voorgerecht eens om me heen keek zag ik een amusant maar absurd beeld. Een paar tafels verder zaten twee stellen van ik schat zo midden twintig. Hun hoofdgerecht stond al op tafel maar er werd niet gegeten! Alle vier waren vol-intensief met hun smartphones bezig. Er werd, met de hoofden naar beneden gericht, getikt, gestaard en geveegd met af en toe een slokje wijn of bier er tussendoor. Het ging minutenlang zo door zonder dat er een enkel woord werd gewisseld!

Lekker buiten spelen
Ander voorbeeld? Toen ik op één van die zeldzaam zonnige maar nog niet al te warme lentedagen terug kwam van mijn werk en mijn auto parkeerde zag ik vier jongens van een jaar of 12 naast elkaar op een bankje in de zon zitten. Alle vier waren ze zó druk met hun spelcomputers en smartphones dat ze totaal geen idee hadden van wat er zich allemaal om hen heen afspeelde. Je kon je voorstellen dat hun moeders tegen ze hadden gezegd ‘Zo, het is hartstikke mooi weer; gaan jullie maar eens lekker buiten spelen!’ Ik zou denken dat die moeders dat heel anders bedoelden.

Druk-druk-druk
Nog eentje dan. Ik werd aangesproken door een teamlid na een vergadering die ik had voorgezeten. Terwijl ik hem antwoordde ging zijn mobiele telefoon. Zonder één woord te zeggen nam hij hem aan, draaide zich van me af en liep weg. Toen ik hem aansprak op zijn (asociale)  gedrag keek hij mij met een lege blik aan. Vervolgens ging zijn telefoon opnieuw en ongelofelijk, hij deed precies hetzelfde! Deze keer pakte ik zijn telefoon af, zette hem uit en stak hem in mijn eigen binnenzak. Ik vroeg hem: ‘Hoe gaat het? Druk?’ (*)

Wat is hier allemaal aan de hand? Wat doen die apparaten met ons? Hoe komt het dan ons sociale gedrag er door wordt aangetast? En belangrijker nog: waarom lijkt dit proces onherroepelijk steeds meer ‘normaal’ gevonden te worden?

Vroeger en nu
Het is waar, de mobiele telefoon is niet meer uit ons leven weg te denken. Niemand kon pakweg 20 jaar geleden vermoeden dat het zo’n vlucht zou nemen. Maar laat ik direct heel duidelijk zijn: het is fantástisch wat de moderne technologie ons allemaal brengt. De nieuwste smartphones zijn krachtiger dan de snelste PC’s tien jaar geleden: we kunnen er alles mee maar we zijn ook helemaal onthand als we het apparaat moeten missen. Terwijl we twintig jaar geleden toch allemaal dingen deden die we nu ook doen: werken, relaties aangaan, uitgaan, spullen kopen en verkopen, informatie verzamelen en verwerken, diensten verlenen, tv kijken, telefoneren… Nu we echter alles in één hand hebben slaat de verslaving toe.

Moeten of mogen
Wat hebben die surfende jonge stellen, die spel-spelende vriendjes en die telefonerende teamleden met elkaar gemeen? Dat ze niet anders kunnen? Dat ze wel online moeten zijn tijdens het eten? Dat ze dat volgende level wel moeten halen terwijl het zonnetje buiten schijnt? Dat, als de telefoon gaat, ze deze wel moeten beantwoorden, ongeacht de sociale situatie waarin ze verkeren? Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Of wel?

Wederzijdse afhankelijkheid
Zou het waar zijn dat we steeds afhankelijker worden van onze mobiele apparaatjes? Dat we echt, echt waar, zonder geintjes, niet meer zonder kunnen? Denk jij dat je afhankelijk bent van je smartphone? Misschien. Maar je kon je wel eens vergissen in de aard van je relatie. Jij bent niet alleen afhankelijk van dat ding, dat ding is helemaal afhankelijk van jou: zonder ons geen smartphone! Ja, je hoort het goed, je zit in een wederzijds afhankelijke relatie en die trekt je naar beneden. Je wordt er asocialer van. Het wordt tijd hier eens wat aan te gaan doen.

Hier zijn een aantal tips om het uit te maken met je smartphone zonder je vriendschap te verliezen:

1. Stop met het beantwoorden van al die vragen om aandacht

Piep, ring, tril, toeter, tuut: daar is ze weer. Ook als ze geen geluid maakt trilt ze van opwinding. Aandacht, aandacht, aandacht! ‘Ik wil je nu voelen, je vingers over me heen, alleen jouw ogen op mij gericht, niet die van iemand anders’. En als je dan kijkt is het negen van de tien keer iets triviaals. Een berichtje van niks, een mail van nergens, een overvloed aan onbeduidende informatie. Iedere keer als je op haar reageert beloon je slecht gedrag. Zet haar gewoon eens uit voor een tijdje, negeer haar. Wat een rust!

2. Je hoeft heus niet altijd hand in hand te lopen

Laat je smartphone eens een keer op het nachtkastje liggen als je beneden gaat eten. Zet hem op stil of helemaal uit zodat je niet verleid kunt worden terug naar de slaapkamer te gaan. Je hoeft hem niet steeds in je hand te hebben of te kunnen zien. Besteed aandacht aan je tafelgenoot en ga later nog eens kijken wat je allemaal aan ‘belangrijks’ gemist hebt. Wees niet teleurgesteld als er helemaal niets of niks bijzonders is gebeurd. De meeste tijd gebéurt er niets bijzonders in de wereld en de smartphone kan daar niets aan veranderen.

3. Maak duidelijk waar je grenzen liggen

Maar natuurlijk is je mobiele telefoon handig! Je bent makkelijker bereikbaar, het kan een veilig gevoel geven te weten dat je kinderen er eentje bij zich hebben, je kunt er een hoop mee regelen zonder van plaats te hoeven veranderen. Het helpt je je route te vinden, je mail op afstand te kunnen beantwoorden, je sociale netwerken te onderhouden. Maar niemand vraagt van je dat 24 uur per dag te doen. Het ding kan en mag best wel eens helemaal uit en weggestopt worden. Jij bepaalt hoeveel aandacht je wil schenken aan je apparaatje en hoeveel sociale aandacht aan je directe omgeving.

4. Je mist niks als je een tijdje offline bent (het doet ook geen zeer)

Vervelend gevoel he: je bent een tijdje bezig geweest waarbij je je telefoon niet hebt kunnen gebruiken. Nieuwsgierig en ongeduldig kijk je op je scherm en…niets. Geen mail, geen tweet, geen like, geen direct message, geen WhatsApp. Helemaal niets. Is het kreng stuk? Hebben ze je helemaal niet nodig dan? Is er niks gebeurd? Waarschijnlijk niet nee. De wereld draait niet om jou al geeft je phone je wel die indruk. Het grootste deel van de communicatie via Sociale Media is triviale, inhoudsloze onzin (‘de melk is op; even nieuwe halen’). Je hoeft niet alles bij te houden; je mag af en toe best iets missen. Het doet helemaal geen zeer even niets van iemand anders te horen of te zien.

5. Neem regelmatig afstand om de zaken in perspectief te zien

Het is een vreemd verschijnsel: je wordt gebeld en de beller vraagt “…stoor ik?”.  Dat lijkt beleefd maar het is tamelijk idioot. Als je je telefoon aanneemt dat wil je toch gestoord worden? Anders laat je hem toch naar je voicemail gaan? Zet jij je telefoon wel eens op de afwezigheidsmelding? (dat de beller geen bericht kan achterlaten). Of ben je bang dat de wereld vergaat als ze je niet kunnen bereiken? Wees gerust: alles draait gewoon door, ook zonder jou, ook als ze je een keer niet kunnen bereiken. Niemand is onmisbaar, je kunt gerust een tijdje zonder de druk van werk of privé. Wat een genot!

6. Zoek de balans tussen totale afhankelijkheid en volstrekte eenzaamheid

Niemand vraagt je ‘vaarwel’ te zeggen tegen je mobiele telefoon! Je bent nu juist vriendjes gebleven omdat je ze nog wél heel erg leuk vindt. Maar niet zó leuk dat je je er voortdurend aan vastgekleefd zit. Doorschieten naar de andere kant is net zo goed ongewenst. Smartphones horen bij onze moderne tijd. Je er compleet van afzonderen zal je opnieuw vervreemden van je omgeving en dan ben je weer terug bij af. Balanceren is de kunst. Ergens tussen die almaar aandacht vragende machine en een bestaan als kluizenaar ligt de werkelijke waarheid. En die is gevarieerd en interessant genoeg zonder ongelukkig te hoeven worden.

Neushaartrimmers
Moderne technologie voegt waarde toe aan het menselijk bestaan. Waar zouden we zijn zonder auto’s, computers, halogeen kookplaten, zonnepanelen, was-, afwas- en espressomachines, grasmaaiers, neushaartrimmers en smartphones? We hoeven helemaal niet terug naar de oertijd te gaan om onszelf terug te vinden (ik moet er niet aan denken). Maar er is ook geen reden om compleet afhankelijk te worden van onze apparaten en de sociale relatie met onze medemens te verkwanselen. Een dergelijk proces wordt individueel ingezet en door onvermijdelijk conformisme collectief ondersteund. Maar het kan uiteindelijk alleen maar door het individu worden omgekeerd.

Doe je ook mee? Het wordt tijd!

(*) Uit Het anti-sleurboek – Eerste hulp bij baanbalen en ander werkbederf, over ‘collectieve normverlaging’, hoofdstuk 3, blz. 134.

Meer weten over dit onderwerp? Klik hier!